هويت جنسى

در این روز جهانی رویارویی با هراس از هم‌جنس‌گرایان فرصت را مناسب شمردم تا بخش هویت جنسی کتاب روانشناسی نوجوان را در این‌جا بازنشر کنم. این اثر را چندی پیش نشر قطره چاپ کرد و شاید نخستین اثری است که در ایران به بررسی علمی هم‌جنس‌گرایی می‌پردازد.

هویت جنسی
زمانى كه نوجوانان به مرحله‌ی كشف هويت جنسى می‌رسند، ابراز عشق و علاقه به آنها و راهنمايى كردن‏شان اهميت ويژه‏اى به خود مى‏گيرد. به قول روان‌شناس رشد «دكتر اريك اريكسون» يكى از مهم‏ترين وظايف نوجوانان شکل دادن به هويت است. نوجوانان در دوره‏هاى مختلف، نقش‏هاى متفاوت را امتحان مى‏كنند تا ببينند كدام نقش مناسب آن‌هاست و با كدام نقش احساس راحتى بيش‌ترى دارند. رهبرى گروه، ياغى‏گرى، روشنفكرى، سخت‏كوشى، ورزشكاری، و صدها نقش ديگر. این‌كه نوجوان با پذيرش برخى نقش‏ها احساس راحتى بيش‌ترى دارد به خلق و خو، نوع تربيت، انتظارها و ارزش‏هاى جامعه، تأييد هموندان و البته سيم‏كشى مغز او بازمى‏گردد.
با توجه به اين اصل كه دوره‌ی نوجوانى زمان بيدارى جنسى است، در ذهن نوجوان پرسش‌های بى‏شمارى درباره‌ی هويت جنسى‏اش مطرح مى‏شود. يكى از اين پرسش‌ها چگونگى برقرارى ارتباط با جنس مخالف است. در بخش بعدى اين موضوع را به وضوح شرح خواهيم داد. اما مشكل اين دوره از زندگى نوجوان صرفاً چگونگى برقرارى ارتباط نيست، بلكه با چه كسى ارتباط برقرار كردن نيز مسئله مهم ديگرى است و هر فردى از نظر جنسى خود را در موقعيتى مى‏يابد. به‏عنوان مثال اكثر دخترها از نظر جنسى به طرف پسرها جذب مى‏شوند و برعكس. ولى برخى نوجوانان درمى‏يابند كه به جنس موافق يا هردو جنس گرايش دارند و حتى گروهى نيز احساس مى‏كنند كه از نظر بدنى اشتباه آفريده شده‏اند. ترديدى نيست كه نوجوانان با كشف اين يافته‏ها، به دليل مسائل فرهنگى - اجتماعى دچار ترس و وحشت مى‏شوند.
موضوع هم‏جنس‏گرايى يا دو جنس‏گرايى و تغيير جنسيت دادن از نظر احساسى، سياسى و فرهنگى موضوع حساسى است. برخى از مردم قضاوت‏هاى بسيار تند و خشنى عليه اين گروه از جامعه دارند و بيش‌تر نوجوانان طى سال‏ها از طريق اين و يا آن لطيفه، عبارات خفت‏بار و نفرت‏آميز بسيارى درباره هم‏جنس‏گرايان شنيده‏اند. حتى در برخى از فرهنگ‏هاى لغت اين واژه را معادل واژه هرزه قرار داده‏اند. حال نوجوانى كه در كشف هويت جنسى‏اش، خود را هم‏جنس‏گرا مى‏يابد، به يقين احساس وحشت مى‏كند.
درست در زمانى كه نوجوان نيازمند يافتن جايگاهى در جامعه است، اين كشف جديد و هولناك پيامدهايى هم‏چون شكنجه‏هاى روحى و روانى بزرگى به همراه دارد. مطالعه‌های زيادى نشان داده كه يك سوم نوجوانانى كه اقدام به خودكشى مى‏كنند، از هم‏جنس‏گرايان هستند. «دكتر كرل واتكينز» پس از پژوهشى در سال ١٩٩٧ اعلام كرد كه در هر دو ساعت يك نوجوان خودكشى مى‏كند و آمار مرگ و مير ناشى از خودكشى در نوجوانان بالاتر از ايدز، سرطان، بيمارى‏هاى قلبى، نقايص مادرزادى و سرطان ريه است و به ازاى هر ١ مورد خودكشى به‌فرجام، ٢٣ مورد خودكشى نافرجام گزارش مى‏شود. درواقع براى نوجوان، مرگ آسان‏تر از دردِ پذيرش هويت جنسى‏اى است كه دوستان، خانواده و فرهنگ و جامعه از آن به‏عنوان گمراهى، گناه و يا عامل شرمندگى ياد مى‏كنند. گرايش به جنس موافق موضوع تازه‏اى نيست. انسان‏شناسان نشان داده‏اند كه در فرهنگ‏هاى ثبت شده در طول تاريخ به اين نوع گرايش اشاره‌های آشکارى شده است. در حقيقت گرايش به جنس موافق صرفاً خاص انسان نيست و دانشمندان آن را درميان شصت‏ گونه‌ی متفاوت حيوانات نيز مشاهده كرده‏اند. هم‏جنس‏گرايى، دو جنس‏گرايى يا به‏طور عام نوع گرايش فرد ريشه در مغز او دارد و بسيار پيچيده است. تاکنون پژوهش‌های ژنتيكى گوناگونی به دخالت يك عنصر ژنتيكى در ايجاد هويت جنسى اشاره كرده‏اند. بيشتر دانشمندان علم ژنتيك، امروزه تصور مى‏كنند كه در طول برخى از دوره‏هاى بحرانى كه مغز درحال مداربندى براى تعيين جنسيت فرد است، تركيبى از ژن‏ها باعث تجمع هورمون‏هاى جنسى مختلف شده و نوع اين هورمون‏ها در گرايش فرد به جنس موافق يا مخالف تعيين كننده است. برخى اين دوره‌ی بحرانى را دوره‌ی جنينى انسان شناسايى كرده‏اند، درحالى‏كه عده ديگر معتقدند كه اين دوره، سال اول زندگى فرد است. شايد يافته‌ی هر دو گروه درست باشد، چون مشخص شدن هويت جنسى حاصل يك سرى از رخدادهای سه - چهار مرحله‏اى در مغز است.
مجموعه یافته‌های ژنتيكى، هورمونى و آناتوميكى مغز، بيش‌تر دانشمندان را به اين نقطه رساند كه مشخص شدن هويت جنسى ريشه در مغز دارد: هويت جنسى انسان، انتخابى نيست، آموزشى و تقليدى هم نيست و حتى از عوارض ناشى از اختلافات كودك و والدين يا مورد سوءاستفاده جنسى قرار گرفتن در دوره‌ی كودكى و يا براى فرار از فشارهاى وارده از طرف جنس مخالف نيز نيست. هيچ‏كدام از جوامع پزشكى، روانپزشكى و روان‌شناسى دنيا هم‏جنس‏گرايى را اختلال و بيمارى نمى‏خوانند. هم‏چون ساير افراد جامعه كه به جنس مخالف گرايش دارند، هم‏جنس‏گرايان هم به تبع از نوع سيم‏كشى مغزشان، در زمان بلوغ به سوى جنس موافق گرايش پيدا مى‏كنند.
براى ميليون‏ها نوجوانى كه هويت جنسى خود را شناسايى مى‏كنند، مهم نيست كه اين هويت كه تحت فرماندهى مغز تعيين شده و فرد خود در جهت دادن به آن هيچ‏گونه نقشى نداشته، در چه زير گروهى قرار مى‏گيرد. بلكه مهم آن است كه ما بزرگترها به‏عنوان يك وظيفه به آنها بياموزيم كه امانت‏دار، راستگو و راست كردار باشند و محترم و مردم‏دوست زندگى كنند. فراموش نكنيد كه آنها براى رسيدن به اين ويژگى‏ها به كمك والدين نياز دارند و پشتیبانی ما را مى‏طلبند.

مغز نوجوان و تمايلات و روابط جنسى
اين موضوع پيچيده‏ترين و مشكل‏ترين موضوعى است كه پدر و مادرها با آن روبروی‌اند، اما ارائه‌ی اطلاعات مفيد و آموزش رفتار جنسى سالم به نوجوان باعث كاهش مشكلات شما خواهد شد. اگر موارد زير را به كار بنديد، به نوجوان خود كمك بزرگى خواهيد كرد:
١. با او درباره روابط و تمايلات جنسى حرف بزنيد.
٢. از خطر بيمارى‏هاى مقاربتى آگاهش كنيد.
٣. آگاه باشيد كه آمارها گوياى شروع فعاليت جنسى زودرس در نوجوانان هستند. بنابراين با نوجوان خود درباره خطرات شروع فعاليت جنسى قبل از زمان مناسب حرف بزنيد.
«دكتر ليتن برگ» استاد روان‌شناسى دانشگاه ورمانتِ آمريكا در سال ٢٠٠١ طى مطالعه‏اى كه در آن ۴٢٠١ نوجوان شركت داشتند، به نتايج زير دست يافت:
هرچه دخترى اولين رابطه جنسى خود را زودتر برقرار كند، خطر خودكشى، اعتياد به مواد مخدر و الكل، مدرسه گريزى و حاملگى‏هاى ناخواسته در او بالاتر است.
۴. شما و همسرتان با پافشاری ارزش‏ها و باورهاى خود را در ارتباط با روابط و تمايلات جنسى تكرار كنيد. اين ارزش‏ها و اعتقادات را از همان آغاز نوجوانى براى نوجوان خود روشن سازيد. اگر معتقديد كه زود است و بيان اين موضوعات باعث باز شدن چشم و گوش نوجوان يا بچه‏ها مى‏شود، سخت در اشتباهيد. چون آن‌ها به‏زودى اين مسائل را از دوستان خود خواهند آموخت، اما نه ضرورتاً مطابق با باورها و ارزش‌های شما.
۵. از جايى كه اطلاع‏رسانى درباره‌ی اين موضوعِ حساس از جانب شما به فرزندان‏تان بسيار اهميت دارد و راه را بر بدآموزى يا غلط آموزى از جانب ساير منابع مثل دوستان و مجلات مى‏بندد، تمام کوشش‌تان را به كار بنديد و بر خجالت خود چیره شويد و با آنها حرف بزنيد. اگر در اين كار ناموفق باشيد، بدانيد كه نوجوان‏تان به منابع ديگر مراجعه خواهد كرد....